Θα γελάσεις απ' τα βάθη των χρυσών σου ματιών
Είμαστε μες στο δικό μας κόσμο
Η πιο όμορφη θάλασσα
είναι αυτή που δεν έχουμε ακόμα ταξιδέψει
Τα πιο όμορφα παιδιά δεν έχουν μεγαλώσει ακόμα
Τις πιο όμορφες μέρες μας
δεν τις έχουμε ζήσει ακόμα
Κι αυτό που θέλω να σου πω
το πιο όμορφο απ' όλα,
δε στο 'χω πει ακόμα.
Απολαύστε το ποίημα αυτό μελοποιημένο από το Θάνο Μικρούτσικο και τραγουδισμένο από τη Μαρία Δημητριάδη, εδώ:
http://www.youtube.com/watch?v=2_rJHbZLnr0
Κάνουμε πολύ λόγο για την κρίση των αξιών στην εποχή μας. Εγώ αναρωτιέμαι μήπως έτσι προσπαθούμε να συγκαλύψουμε την πραγματική κρίση που είναι η κρίση ευθύνης που κυριαρχεί στη ζωή όλων μας και σε όλα τα επίπεδα και τις περιστάσεις. Στις προσωπικές, τις διαπροσωπικές σχέσεις γενικά και ειδικότερα στο γάμο, στην οικογένεια, στην κοινωνία.
Σχεδόν κανείς μας δεν αναλαμβάνει κάποια ευθύνη για την κακοδαιμονία που κυριαρχεί στην προσωπική, την διαπροσωπική και την κοινωνική μας ζωή. Σχεδόν όλοι για ότι γίνεται κακό θεωρούμε υπεύθυνο κάποιον άλλον. Για όλα φταίνε πάντα οι άλλοι. Ο σύζυγος θεωρεί υπεύθυνη τη σύζυγο και η σύζυγος το σύζυγο για τα αδιέξοδα του γάμου τους. ΟΙ γονείς κατηγορούν τα παιδιά και τα παιδιά τους γονείς. Οι κληρικοί κατακρίνουν τους πιστούς για τις αμαρτίες τους και οι πιστοί κατακρίνουν τους κληρικούς. Οι πολίτες κατηγορούν τους πολιτικούς, οι πολιτικοί όμως δεν αποδίδουν καμία ευθύνη στους πολίτες για τα αδιέξοδά μας γιατί φοβούνται ότι αν το κάνουν, θα χάσουν την ψήφο τους, αλλά κατηγορούν ο ένας τον άλλον.
Όλοι θεωρούμε υπεύθυνους τους άλλους για όλα και όσο συνεχίζουμε να το κάνουμε αυτό θα κατεβαίνουμε όλο και πιο κάτω στου κακού τη σκάλα, θα χωνόμαστε όλοι όλο και πιο βαθιά στην κόλαση που εμείς οι ίδιοι δημιουργούμε.
[π. Φιλόθεος Φάρος]
Διάβασα, πρόσφατα, το βιβλίο του Joel Bakan “The Corporation”, που σε μετάφραση Αγγελικής Βάσιλα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΚΨΜ και πάνω στο οποίο έχει γυριστεί το ομώνυμο βραβευμένο ντοκυμαντέρ (βλ. π.χ. εδώ: http://www.youtube.com/watch?v=0-qpxqiV-Bs)
Από το βιβλίο παραθέτω, σκόρπια, μικρά αποσπάσματα, και σας προτείνω να το αναζητήσετε, να το αγοράσετε και να το διαβάσετε!
«Αποσπάσματα από το βιβλίο του Joel Bakan “The Corporation”»
«Η καθορισμένη νομική εντολή της εταιρείας είναι να επιδιώκει, αμείλικτα και χωρίς εξαίρεση, το ιδιοτελές της συμφέρον, ανεξάρτητα από τις επιβλαβείς συνέπειες που μπορεί να προκαλέσει σε άλλους. Ως αποτέλεσμα, υποστηρίζω ότι η εταιρεία είναι ένας παθολογικός θεσμός, ένας επικίνδυνος κάτοχος μιας υπερβολικής εξουσίας που ασκεί στους λαούς και στις κοινωνίες»
[……………………………………………]
«Εδώ και 150 χρόνια οι πολυεθνικές επιχειρήσεις έχουν βγει από τη σχετική αφάνεια και έχουν αναδειχθεί σε κυρίαρχο οικονομικό θεσμό του κόσμου. Σήμερα οι πολυεθνικές επιχειρήσεις κυβερνούν τις ζωές μας. Καθορίζουν τι τρώμε, τι βλέπουμε, τι φοράμε, πού δουλεύουμε και τι κάνουμε καθημερινά. Είμαστε περικυκλωμένοι από την κουλτούρα τους, την εικόνα τους και την ιδεολογία τους. Και όπως η εκκλησία και η μοναρχία σε άλλες εποχές, εμφανίζονται ως αλάνθαστες και πανίσχυρες, δοξάζοντας τους εαυτούς τους με επιβλητικά κτίρια και εξεζητημένους τίτλους. Ολοένα και περισσότερο οι πολυεθνικές επιχειρήσεις υπαγορεύουν τις αποφάσεις των υποτιθέμενων επιτηρητών τους στις κυβερνήσεις και ελέγχουν κοινωνικά πεδία από τη στιγμή που θα εδραιωθούν στο κοινωνικό περιβάλλον»
[……………………………………………]
«Οι πολυεθνικές εταιρείες έχουν εξελιχθεί σε ένα επικίνδυνο σώμα εξουσίας και ασυδοσίας. Η κοινωνική ευθύνη των εταιρειών παρουσιάζεται σήμερα ως η απάντηση σε τέτοιες ανησυχίες. Πέρα από το ότι αποτελεί μία ακόμη στρατηγική μάρκετινγκ, κυρίως παρουσιάζει τα πολυκλαδικά μονοπώλια ως υπεύθυνα και υπόλογα στην κοινωνία, προσδίδοντάς τους τη νομιμότητα που χρειάζονται στο νέο ρόλο τους ως οι κυρίαρχοι της κοινωνίας»
[……………………………………………]
«Ο Φρίντμαν πιστεύει ότι οι επιχειρήσεις κάνουν καλό στην κοινωνία (και ότι το πολύ κράτος είναι κακό). Ωστόσο, δε συμφωνεί με τη γνώμη ότι οι εταιρείες θα έπρεπε να προσπαθούν να κάνουν καλό στην κοινωνία. “Η εταιρεία ανήκει στους μετόχους της. Τα συμφέροντά της είναι τα συμφέροντα των μετόχων της. Όμως, πέρα από αυτό, πρέπει να δαπανά τα χρήματα των μετόχων της σε σκοπούς που θεωρεί κοινωνική ευθύνη αλλά δεν μπορεί να τους συνδέσει με τον τελικό της στόχο; Η απάντηση που θα έδινα θα ήταν όχι”. Δεν υπάρχει άλλη παρά μία “κοινωνική ευθύνη” για τα στελέχη των εταιρειών, πιστεύει ο Φρίντμαν: Πρέπει να παράγουν όσο το δυνατόν περισσότερα κέρδη για τους μετόχους τους. Πρόκειται για ένα ηθικό καθήκον. Τα στελέχη που θέτουν κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς στόχους πάνω από το κέρδος –που προσπαθούν να δράσουν “ηθικά”- είναι στην πραγματικότητα ανήθικα. Υπάρχει ωστόσο, σύμφωνα με τον Φρίντμαν, μια περίπτωση στην οποία η εταιρική κοινωνική ευθύνη είναι αποδεκτή: Όταν είναι ανειλικρινής. Το στέλεχος μιας εταιρείας που χρησιμοποιεί τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές αξίες ως μέσο για την αύξηση των κερδών των μετόχων –και όχι ως το σκοπό των εταιρειών- δεν διαπράττει κανένα λάθος. Είναι “σαν να βάζεις μια όμορφη κοπέλα μπροστά από ένα αυτοκίνητο για να πουλήσεις το αυτοκίνητο” λέει. “Δεν το κάνουμε αυτό για να προωθήσουμε την ομορφιά. Το κάνουμε για να πουλήσουμε το αυτοκίνητο”. Οι καλές προθέσεις, όπως και οι όμορφες κοπέλες, μπορούν να πουλάνε προϊόντα. Ο Φρίντμαν παραδέχεται ότι αυτή η ξεκάθαρη στρατηγική για την κοινωνική ευθύνη υποβιβάζει τις μεγάλες ιδέες σε “υποκριτική βιτρίνα”. Όμως η υποκρισία είναι αρετή όταν εξυπηρετεί τον τελικό στόχο. Η ηθική είναι ανήθικη όταν δεν μπορεί να το κάνει αυτό»
[……………………………………………]
«Η καθηγήτρια της σχολής Διοίκησης Επιχειρήσεων του Χάρβαρντ, Ντέμπορα Σπαρ (Debora Spar), επιμένει ότι οι εταιρείες “δεν είναι οργανισμοί που ιδρύθηκαν με σκοπό να αποτελούν ηθικές οντότητες… Είναι θεσμοί που έχουν στην πραγματικότητα μόνο ένα στόχο, και αυτός είναι η αύξηση των κερδών των μετόχων τους”»
[……………………………………………]
«Η κοινωνική ευθύνη δεν είναι αποδεκτή όταν μειώνει την αποδοτικότητα μιας εταιρείας»
[……………………………………………]
«Οι διευθυντές των εταιρειών είναι, στην πλειονότητά τους, καλοί άνθρωποι, ηθικοί. Είναι μητέρες και πατέρες, εραστές και φίλοι, ευυπόληπτοι πολίτες στις κοινωνίες τους και αρκετές φορές έχουν καλές, ακόμα και ιδεαλιστικές προθέσεις. Αρκετοί από αυτούς θέλουν να συμβάλουν ώστε να γίνει ο κόσμος καλύτερος και πιστεύουν ότι η θέση τους στην παραγωγή τους παρέχει τη δυνατότητα να προσπαθήσουν. Ωστόσο, παρά τα ατομικά τους προσόντα και φιλοδοξίες, το καθήκον τους ως διοικητικά στελέχη των εταιρειών είναι σαφές: το συμφέρον της εταιρείας έρχεται πρώτο και δε δικαιούνται να δρουν με βάση το ενδιαφέρον και τις ανησυχίες τους για οποιονδήποτε ή οτιδήποτε (εκτός αν μπορούν να αιτιολογήσουν τις όποιες ανησυχίες τους ως προωθητικές για τα συμφέροντα της εταιρείας). Τα χρήματα που διαχειρίζονται και επενδύουν δεν ανήκουν στους ίδιους. Δεν μπορούν να τα χρησιμοποιούν για να γιατρέψουν ασθένειες, να σώσουν το περιβάλλον, να ταϊσουν τους φτωχούς, αλλά μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν για να αγοράσουν για τους εαυτούς τους βίλες στην Τοσκάνη»
[……………………………………………]
«Η Ρόντικ [:Η Annita Roddick, ιδρύτρια των Body Shops] κατηγορεί τη “θρησκεία της μεγιστοποίησης των κερδών” για την επιχειρηματική ανηθικότητα, για τον εξαναγκασμό αρκετά ηθικών ατόμων να λειτουργούν με ανήθικο τρόπο: “Επειδή πρέπει να μεγιστοποιήσουμε τα κέρδη… όλα επιτρέπονται στο κυνήγι αυτού του στόχου, όλα… Έτσι, η παιδική ή η κακοπληρωμένη εργασία ή λεηλάτηση του περιβάλλοντος επιτρέπονται στο όνομα της μεγιστοποίησης των κερδών. Είναι νόμιμο να απολύεις δεκαπέντε χιλιάδες άτομα για να αυξήσεις τα κέρδη, να παρατήσεις τις κοινότητες με τέτοιες πληγές”. Τα στελέχη που λειτουργούν κατ’ αυτό τον τρόπο δεν είναι τέρατα, υποστηρίζει η Ρόντικ. Ίσως είναι ευγενικά και τρυφερά άτομα, γονείς που αγαπούν τα παιδιά τους και καλοί φίλοι. Όμως, όπως αναφέρει ο φιλόσοφος Μακιντάιρ, διαχωρίζουν τη δουλειά από τη ζωή τους. Υποχρεώνονται από τον πολιτισμό των εταιρειών να διαχωρίζουν τον εαυτό τους από τις αξίες τους. Η εταιρεία, σύμφωνα με τη Ρόντικ, “απαγορεύει από τον κόσμο να έχει αίσθηση συμμετοχής στην ανθρώπινη κατάσταση, μας αποξενώνει απ’ αυτό που είμαστε”. “Η γλώσσα των επιχειρήσεων δεν είναι η γλώσς της ψυχής, ούτε της ανθρωπότητας” υποστηρίζει η Ρόντικ. “Είναι η γλώσσα της αδιαφορίας, είναι η γλώσσα του διαχωρισμού, της μυστικότητας, της ιεραρχίας. Διαμορφώνει ένα είδος σχιζοφρένειας σε πολλούς από εμάς”»
[……………………………………………]
«Η εταιρεία μπορεί να μη γλιτώσει τη διάγνωσή της ως ψυχοπαθητική προσωπικότητα. Σε αντίθεση με τα άτομα που βρίσκονται σε αυτή, η εταιρεία έχει ατομικά ιδιοτελή συμφέροντα και αδυνατεί να νιώσει πραγματικό ενδιαφέρον για οποιονδήποτε άλλο. Έτσι, όταν ζητήσαμε από τον δρα Χερ να εφαρμόσει το διαγνωστικό κατάλογο των ψυχοπαθητικών χαρακτηριστικών (με italics στο κείμενο παρακάτω) στο δομικό χαρακτήρα της εταιρείας, βρήκε πολλά τέτοια στοιχεία. Η εταιρεία είναι ανεύθυνη γιατί “στην προσπάθειά της να εκπληρώσει τους στόχους της, θέτει τα πάντα σε κίνδυνο”. Οι εταιρείες προσπαθούν “να παραπλανήσουν τους πάντες και τα πάντα, συμπεριλαμβανομένης και της κοινής γνώμης”, και είναι μεγαλομανείς, αφού πάντα επιμένουν ότι “είμαστε το νούμενο ένα, είμαστε οι καλύτεροι”. Έχουν έλλειψη συναισθηματικής κατανόησης και αντικοινωνικές τάσεις: “Η συμπεριφορά τους υποδεικνύει ότι δεν τους απασχολούν τα θύματά τους”. Συχνά οι εταιρείες αρνούνται να αναλάβουν την ευθύνη των πράξεών τους και είναι ανίκανες να νιώσουν μεταμέλεια: “Αν οι εταιρείες συλλαμβάνονταν από τον νόμο, θα πλήρωναν μεγάλα πρόστιμα και… θα συνέχιζαν να κάνουν αυτό που έκαναν και πριν. Στην πραγματικότητα, σε πολλές περιπτώσεις τα πρόστιμα και οι κυρώσεις που πληρώνουν οι εταιρείες είναι ασήμαντα σε σύγκριση με τα κέρδη που προκύπτουν από τις παραβάσεις τους”. Τελικά, σύμφωνα με τον δρα Χερ, οι εταιρείς σχετίζονται με τους άλλους επιφανειακά: “Ο στόχος τους είναι να παρουσιάσουν τον εαυτό τους στον κόσμο με ελκυστικό τρόπο, που όμως δεν είναι αντιπροσωπευτικός του πώς ακριβώς είναι”. Οι ψυχοπαθείς είναι περιβόητοι για την ικανότητά τους να ασκούν τη γοητεία τους ως προκάλυμμα για να κρύψουν τις επικίνδυνες, μανιακές προσωπικότητές τους. Για τις εταιρείες η κοινωνική ευθύνη μπορεί να έχει τον ίδιο ρόλο»
[……………………………………………]
«Η ανώνυμε εταιρεία, όπως η ψυχοπαθητική προσωπικότητα με την οποία έχει ομοιότητες, είναι σχεδιασμένη να εκμεταλλεύεται άλλους για κέρδη. Αυτό είναι το μόνο επιβεβλημένο καθήκον που έχει. Υπό αυτή την οπτική […] τα εκατομμύρια εργατών σε όλο τον κόσμο που οδηγούνται από τη φτώχεια και την πείνα να δουλεύουν σε άθλιες συνθήκες, για εξευτελιστικούς μισθούς, δεν είναι ανθρώπινα όντα αλλά ανθρώπινες πηγές. Για την ηθικά τυφλή εταιρεία, οι άνθρωποι είναι εργαλεία για την παραγωγή όσο το δυνατόν περισσότερου κέρδους. Και “στο εργαλείο συμπεριφερόμαστε όπως σε ένα κομμάτι από μέταλλο: το χρησιμοποιούμε αν το χρειαζόμαστε, το πετάμε αν δεν το θέλουμε” λέει ο Νοάμ Τσόμσκι. “Αν μπορεί κανείς να μετατρέψει τους ανθρώπους σε εργαλεία τόσο εύκολα, αυτό είναι πιο αποτελεσματικό από οποιαδήποτε εκτίμηση της αποτελεσματικότητας… μια εκτίμηση η οποία στηρίζεται στην αποκτήνωση. Πρέπει να αποκτηνωθούμε. Είναι μέρος του συστήματος”»
[……………………………………………]
« “Η εταιρεία είναι μια μηχανή παραγωγής εξωτερικών επιδράσεων, όπως ακριβώς οι καρχαρίες είναι μια δολοφονική μηχανή… δεν είναι θέμα κακίας ή θέλησης. Είναι εγγενή στοιχεία των επιχειρήσεων, όπως είναι εγγενή στοιχεία των καρχαριών αυτά τα χαρακτηριστικά που τους δίνουν τη δυνατότητα να πράττουν αυτό για το οποίο έχουν σχεδιαστεί”. Ως αποτέλεσμα, οι εταιρείες είναι “εν δυνάμει εξαιρετικά επιζήμιες για την κοινωνία”»
[……………………………………………]
«Οι πολυεθνικές εταιρείες […] είναι μια “καταστροφική μηχανή”. “Το πρόβλημα με την εταιρική οντότητα είναι ότι η δυναμική της δεν λαμβάνει υπόψη της τις ανησυχίες των ανθρώπων με σάρκα και οστά, οι οποίοι αποτελούν τον κόσμο στον οποίο λειτουργεί και υπάρχει η ίδια”. “Στην αναζήτησή μας για ευημερία και πλούτη, δημιουργήσαμε ένα πράγμα που θα μας καταστρέψει”»
[……………………………………………]
«Η ίδια η εταιρεία αποτελεί τον πιο ορατό στόχο ποινικής δίωξης και, επειδή “δεν έχει ψυχή ώστε να κατακριθεί, ούτε σώμα ώστε να τιμωρηθεί”, όπως παρατήρησε ο Έντουαρντ Θάρλοου (Edward Thurlow), λόρδος καγκελάριος της Αγγλίας τον 18ο αιώνα, η τιμωρία της δε θα επιφέρει σημαντικά αποτελέσματα. Όπως ένας ψυχοπαθής, η εταιρεία δεν αισθάνεται καμία ηθική δέσμευση ώστε να τηρήσει το νόμο. “Μόνο οι άνθρωποι νιώθουν ηθικά δεσμευμένοι” ανέφεραν σε ένα άρθρο τους οι Φρανκ Ίστερμπροουκ (Frank Easterbrook), δικαστής, και Ντάνιελ Φίσελ (Daniel Fishel), καθηγητής δικαίου. “Οι εταιρείες έχουν τις ίδιες ηθικές δεσμεύσεις όπως ένα κτίριο, ένα οργανόγραμμα ή ένα συμβόλαιο”»
[……………………………………………]
«Η ειρωνεία είναι ότι η υποχρέωση της εταιρείας να επιδιώκει την επίτευξη των ιδιοτελών της συμφερόντων, κάτι που επιβάλλεται από το νόμο, στην πραγματικότητα την οδηγεί στην παραβίαση των νόμων. Καμία εταιρεία δεν μπορεί να απαλλαγεί από τη λογική με την οποία έχει δημιουργηθεί, ούτε καν αυτές που ισχυρίζονται ότι είναι κοινωνικά υπεύθυνες»
[……………………………………………]
« “Οι ανώνυμες εταιρείες έχουν ουσιαστικά αντικαταστήσει την εκκλησία, υπό την έννοια του ποιοι είμαστε” αναφέρει ο χρηματοδότης των σχολείων Edison Μάικλ Μόε. Αποζητούν το ίδιο πράγμα με την εκκλησία: “υποτακτικές συνιστώσες που… πληρώνουν τα απαιτούμενα και ακολουθούν τους κανόνες τους”. Η ανθρώπινη φύση δεν είναι ούτε στατική ούτε ενιαία. Αντικατοπτρίζει τις κοινωνικές συνθήκες στις οποίες ζει το άτομο. Σε ολη τη διάρκεια της ιστορίας οι κυρίαρχοι θεσμοί έχουν εγκαθιδρύσει ρόλους και ταυτότητες για τα υποκείμενά τους, παγιδεύοντάς τα στη δική τους θεσμική φύση, στις ανάγκες τους και στα συμφέροντά τους: θεοφοβούμενα πλάσματα για την εκκλησία, αφεντικά και δούλοι για τη φεουδαρχική τάξη, πολίτες για τις δημοκρατικές κυβερνήσεις. Καθώς οι πολυεθνικές εταιρείες κατέληξαν να κυριαρχούν στην κοινωνία –μέσω της ιδιωτικοποίησης και της εμπορευματοποίησης-, η ιδανική αντίληψη που έχουν για την ανθρώπινη φύση δεν μπορεί παρά να είναι η κυριαρχία πάνω σε αυτήν. Πρόκειται για μια τρομακτική προοπτική. Σε τελική ανάλυση, οι ανώνυμες εταιρείες εσκεμμένα σχεδιάστηκαν ως ψυχοπαθητικές: τις διακρίνουν η επιδίωξη του καθαρού ιδιωτικού συμφέροντος, η ανικανότητα να δείξουν ενδιαφέρον για οποιονδήποτε άλλο, η ανηθικότητα και η έλλειψη συνείδησης- είναι, με μια λέξη, απάνθρωπες- και ο σκοπός τους, σύμφωνα με τον Νόαμ Τσόμσκι, είναι “να εξασφαλίσουν ότι τα ανθρώπινα όντα με τα οποία έρχονται σε επαφή (εγώ κι εσύ) θα γίνουν επίσης απάνθρωπα. Πρέπει να ξεριζώσεις από το μυαλό των ανθρώπων τα φυσικά συναισθήματα, όπως το ενδιαφέρον για τους άλλους ανθρώπους, η συμπάθεια, η αλληλεγγύη…. Η ιδανική κατάσταση θα ήταν να δημιουργήσεις άτομα τελείως αποκομμένα το ένα από το άλλο, που δεν νοιάζονται για κανέναν άλλο… που η αντίληψή τους για τον εαυτό τους, η αντίληψή τους για την αξία, να είναι “πόσες ανάγκες μπορώ να ικανοποιήσω; Και μέχρι πόσα μπορώ να χρωστάω και να γλιτώσω, έχοντας ικανοποιήσει τις ανάγκες αυτές;”. Αν μπορέσεις να δημιουργήσεις μια κοινωνία στην οποία η μικρότερη ενότητα θα είναι ένα άτομο και ένα σωλήνας και δεν θα υπάρχει ανάμεσα στους ανθρώπους καμία σχέση, αυτή θα είναι ιδανική”»
[……………………………………………]
« “Από την πλευρά των πολυεθνικών επιχειρήσεων” προσθέτει ο φιλόσοφος Μαρκ Κίνγκουελ (Mark Kingwell) “ο ιδανικός πολίτης είναι ο υπερβολικά άπληστος καταναλωτής”, που θα λειτουργεί έτσι “λόγω μια ψυχοπαθητικής εκδοχής του ιδιωτικού συμφέροντος”. Ενάμιση αιώνα μετά τη γέννησή του, ο σύγχρονος θεσμός των πολυεθνικών ανωνύμων επιχειρήσεων, ένα τεχνητό άτομο κατ’ εικόνα ενός ψυχοπαθούς ατόμου, πλέον προσπαθεί να ανατασκευάσει τους πραγματικούς ανθρώπους κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσή του»
[……………………………………………]
«Η ευρεία λαϊκή συμμετοχή σε μια αυτοκυβερνούμενη κοινωνία απουσιάζει, καθώς η συμμετοχή του κόσμου περιορίζεται στην περιστασιακή εκλογική ψήφο, ενώ ο μισός πληθυσμός δεν ασκεί ούτε αυτό το δικαίωμα. Οι πολιτικοί πιέζονται και επηρεάζονται υπερβολικά από το χρήμα των εταιρειών και ολοένα και περισσότερο χάνουν την εξουσία λήψης σοβαρών αποφάσεων, καθώς η απορρύθμιση και η ιδιωτικοποίηση αποδυναμώνουν την κυριαρχία της κυβέρνησης. Η λαϊκή σφαίρα επιρροής συρρικνώνεται και η κοινωνική ανισότητα είναι πλέον αχαλίνωτη. Ωστόσο, παρά την κατάσταση αυτή, σύμφωνα με τον Τσόμσκι, “ο,τιδήποτε και να θεωρεί ο οποιοσδήποτε για τις κυβερνήσεις, σε κάποιο βαθμό λογοδοτούν. Οι πολυεθνικές εταιρείες δεν λογοδοτούν πουθενά… Ένας από τους λόγους για τους οποίους η προπαγάνδα προσπαθεί να σε πείσει να μισείς την κυβέρνηση είναι επειδή είναι ο μοναδικός θεσμός στον οποίο ο λαός μπορεί να συμμετάσχει σε κάποιο βαθμό και να περιορίσει την τυραννική ασύδοτη εξουσία»
[Μου ήρθε με e-mail μόλις σήμερα το πρωί]:
Ο σπορέας των άστρων…
Ο "Σπορέας Αστρων" είναι ένα άγαλμα που βρίσκεται στο Kaunas, Lituania.
Την ημέρα περνάει απαρατήρητο. "Άλλο ένα μπρούτζινο άγαλμα, σοβιετική κληρονομιά" σκέφτεσαι την ημέρα
Όμως, όταν φτάνει η νύχτα, το άγαλμα ανταποκρίνεται στ' όνομα του
Μην σταματάς να σπέρνεις αστέρια ακόμα κι' όταν δεν φαίνονται με γυμνό μάτι.
