Προ ημερών αναφέρθηκα (βλ. εδώ: http://eaglestefanos.blogspot.com/2010/03/blog-post_29.html) στο πολυσυζητημένο βιβλίο του καθηγητή του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ Νικόλα Χρηστάκη “Συνδεδεμένοι” και υποσχέθηκα πως θα αναρτήσω αποσπάσματα από αυτό. Μην αρκεστείτε, όμως, στα αποσπάσματα που παραθέτω, καθώς αυτά, ελάχιστα γαρ, δεν μπορούν, βεβαίως, σε καμιά περίπτωση, να αποδώσουν 400 σελίδες πυκνογραμμένου κειμένου. Αναζητείστε το, προμηθευτείτε το και διαβάστε το!
Αποσπάσματα από το βιβλίο των Nicholas Christakis & James Fowler “Συνδεδεμένοι” (Connected), εκδόσεις Κάτοπτρο, σχετικά με την Κοινωνική Δικτύωση
«Για να μάθουμε ποιοι είμαστε, θα πρέπει να κατανοήσουμε πώς συνδεόμαστε με τους άλλους» [σελ. 20 τέλος]
«Οι συνδέσεις μας επηρεάζουν κάθε πλευρά της καθημερινής μας ζωής […] Το πώς αισθανόμαστε, τι ξέρουμε, ποιόν παντρευόμαστε, πόσο συχνά αρρωσταίνουμε, πόσα χρήματα κερδίζουμε ή το αν ψηφίζουμε, όλα επηρεάζονται από τους κοινωνικούς μας δεσμούς. Τα κοινωνικά δίκτυα διασπείρουν την ευτυχία, τη γενναιοδωρία και την αγάπη […] Είναι πανταχού παρόντα, επηρεάζοντας με ανεπαίσθητο ή και με δραματικό τρόπο τις επιλογές, τις πράξεις, τις σκέψεις, τα αισθήματα, ακόμα και τις επιθυμίες μας. Και οι συνδέσεις μας δεν περιορίζονται στα άτομα που γνωρίζουμε. Πέρα από τον δικό μας κοινωνικό ορίζοντα, ακόμα και οι φίλοι των φίλων των φίλων μας μπορούν να πυροδοτήσουν αλυσιδωτές αντιδράσεις που μας επηρεάζουν, σαν κύματα που ξεκινούν από μακρινούς τόπους και ξεσπούν στις δικές μας ακτές» [σελ. 26 παρ.2]
«Ένα κοινωνικό δίκτυο […] ενώ είναι ένα σύνολο ατόμων, όπως και η ομάδα, παράλληλα είναι και κάτι πολύ περισσότερο: ένα συγκεκριμένο σύνολο συνδέσεων ανάμεσα στα μέλη της ομάδας. Αυτοί οι δεσμοί, και το ιδιαίτερο μοτίβο τους, είναι συχνά πολύ πιο σημαντικοί από τα ίδια τα άτομα. Επιτρέπουν στις ομάδες να κάνουν πράγματα τα οποία θα ήταν αδύνατα για ένα ασύνδετο σύνολο ατόμων. Οι κοινωνικοί δεσμοί εξηγούν γιατί το σύνολο είναι ισχυρότερο από το άθροισμα των μελών του. Και για να κατανοήσουμε τον τρόπο που λειτουργούν τα δίκτυα, κρίσιμο στοιχείο είναι το ιδιαίτερο μοτίβο τους» [σελ. 28 παρ.1]
«Οι κανόνες της ζωής στο δίκτυο: […] Κανόνας πρώτος: Εμείς διαμορφώνουμε τα δίκτυά μας […] Κανόνας δεύτερος: Μας διαμορφώνουν τα δίκτυά μας […] Κανόνας τρίτος: Μας επηρεάζουν οι φίλοι μας […] Κανόνας τέταρτος: Μας επηρεάζουν οι φίλοι των φίλων των φίλων μας […] Κανόνας πέμπτος: Το δίκτυο έχει τη δική του ζωή» [σελ. 37 ως 49]
«Λίγο – πολύ κάθε άτομο στον πλανήτη συνδέεται με κάποιον τρόπο με κάθε άλλο άτομο. Ενώ λοιπόν θεωρούμε ότι το δικό μας δίκτυο έχει περιορισμένη κοινωνική και γεωγραφική εμβέλεια, τα δίκτυα που μας περιβάλλουν είναι στην πραγματικότητα ευρύτατα διασυνδεδεμένα. Αυτό το δομικό χαρακτηριστικό των δικτύων συνοψίζεται στην κοινή έκφραση “τι μικρός που είναι ο κόσμος!”. Συχνά είναι δυνατόν, μέσω λίγων συνδέσεων από άτομο σε άτομο, να ανακαλύψουμε για οποιονδήποτε άνθρωπο μια σύνδεσή του με οποιονδήποτε άλλον» [σελ. 40 μέση]
«Τα κοινωνικά δίκτυα έχουν αναδυόμενες ιδιότητες. Οι αναδυόμενες ιδιότητες είναι νέα χαρακτηριστικά ενός συνόλου τα οποία προκύπτουν μέσα από την αλληλεπίδραση και τη διασύνδεση των μερών του. Μπορούμε να κατανοήσουμε την ιδέα της ανάδυσης με τη βοήθεια μιας αναλογίας: Ένα κέικ έχει γεύση που δεν βρίσκεται σε κανένα από τα συστατικά του. Ούτε αυτή η γεύση προκύπτει απλώς ως μέσος όρος των γεύσεων των συστατικών του –ας πούμε, κάτι ανάμεσα σε αλεύρι και αυγά. Είναι κάτι πολύ περισσότερο. Το κέικ υπερβαίνει το απλό άθροισμα των συστατικών του. Η μελέτη των κοινωνικών δικτύων μας βοηθά να κατανοήσουμε πώς, στην περίπτωση των ανθρώπων, το όλον είναι μεγαλύτερο από άθροισμα των μερών του» [σελ. 48-49]
«Έξι βαθμοί διαχωρισμού και τρεις βαθμοί επιρροής. Ο Stanley Milgram επινόησε ένα […] πείραμα, με το οποίο έδειξε ότι όλοι οι άνθρωποι συνδέονται μεταξύ τους απέχοντας κατά μέσον όρο “έξι βαθμούς διαχωρισμού” (ο φίλος σας απέχει έναν βαθμό από εσάς, ο φίλος του φίλου σας δύο βαθμούς κ.ο.κ.) […] Ωστόσο, το ότι συνδεόμαστε με τους πάντες μέσω έξι βαθμών διαχωρισμού δεν σημαίνει ότι ασκούμε επιρροή σε όλους αυτούς τους ανθρώπους σε οποιαδήποτε κοινωνική απόσταση από εμάς. Η δική μας έρευνα έδειξε ότι η εξάπλωση της επιρροής στα κοινωνικά δίκτυα ακολουθεί αυτό που έχουμε ονομάσει Κανόνα των Τριών Βαθμών Επιρροής […] Η επιρροή μας σταδιακά διασκορπίζεται και παύει να έχει παρατηρήσιμα αποτελέσματα στα άτομα που βρίσκονται πέρα από το όριο των τριών βαθμών διαχωρισμού. Αντιστοίχως, επηρεαζόμαστε από τους φίλους μας που απέχουν από εμάς μέχρι και τρεις βαθμούς, αλλά γενικά όχι πέρα από αυτούς. Ο Κανόνας των Τριών Βαθμών ισχύει για ένα ευρύ φάσμα συμπεριφορών, στάσεων και αισθημάτων, εφαρμόζεται δε σε φαινόμενα τόσο ανόμοια όσο οι πολιτικές απόψεις, η αύξηση του βάρους και η ευτυχία […] Ενώ λοιπόν η διαπίστωση ότι υπάρχουν έξι βαθμοί διαχωρισμού ανάμεσα σε οποιαδήποτε δύο άτομα δείχνει το πόσο συνδεδεμένοι είμαστε, η παρατήρηση ότι υπάρχουν τρεις βαθμοί επιρροής δείχνει πόσο μεταδοτικοί είμαστε. Αυτές οι ιδιότητες, η σύνδεση και η μετάδοση, είναι η δομή και η λειτουργία των κοινωνικών δικτύων. Είναι η ανατομία και η φυσιολογία του ανθρώπινου υπεροργανισμού» [σελ. 49μέση, 50παρ.2, 50-51 και 53παρ.3]
«Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε επίγνωση της άμεσης επίδρασης μας στους φίλους και στην οικογένειά μας. Οι πράξεις μας μπορούν να τους κάνουν ευτυχισμένους ή δυστυχισμένους, υγιείς ή αρρώστους, ακόμη και πλούσιους ή φτωχούς. Σπάνια όμως αναλογιζόμαστε ότι ο αντίκτυπος όσων σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε, κάνουμε ή λέμε μπορεί να επεκτείνεται πολύ πέρα από τους ανθρώπους που γνωρίζουμε. Αντιστρόφως, οι φίλοι και οι συγγενείς μας λειτουργούν ως αγωγοί που μεταφέρουν προς εμάς επιρροές εκατοντάδων ή και χιλιάδων ανθρώπων. Σε ένα είδος κοινωνικής αλυσιδωτής αντίδρασης, μπορούμε να επηρεαστούμε από γεγονότα στα οποία δεν συμμετείχαμε και από ανθρώπους που δεν γνωρίζουμε» [σελ. 53-54]
«Αν δεν κατανοήσουμε τα κοινωνικά δίκτυα, δεν μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα κατανοήσουμε πλήρως ούτε τους εαυτούς μας ούτε τον κόσμο μας» [σελ. 56 τέλος]
«Όταν χαμογελάτε, ο κόσμος χαμογελά μαζί σας» [σελ. 57 τίτλος]
«Κάθε είδους συναισθήματα, ευχάριστα ή δυσάρεστα, μπορούν να μεταδοθούν (σαν “μεταδοτική ασθένεια”) τόσο από ένα άτομο σε άλλο όσο και μεταξύ μεγαλύτερων ομάδων. Συνεπώς, τα συναισθήματα έχουν συλλογική προέλευση, και όχι απλώς ατομική. Το πώς αισθάνεται κανείς εξαρτάται από το πώς αισθάνονται οι άλλοι με τους οποίους συνδέεται, είτε στενά είτε χαλαρά» [σελ. 59 παρ.1]
«Τα συναισθήματα μεταδίδονται από άτομο σε άτομο χάρη σε δυο γνωρίσματα της ανθρώπινης αλληλεπίδρασης: από βιολογική σκοπιά, έχουμε την εγγενή ικανότητα να μιμούμαστε τις εξωτερικές εκδηλώσεις των άλλων. Και μιμούμενοι τις εξωτερικές εκδηλώσεις τους, καταλήγουμε να υιοθετούμε τις εσωτερικές καταστάσεις τους. Έτσι, η φίλη σας που νιώθει ευτυχισμένη χαμογελά, χαμογελάτε κι εσείς, οπότε χαμογελώντας καταλήγετε να νιώθετε και εσείς ευτυχισμένος» [σελ. 62 παρ.3]
«Οι άνθρωποι μιμούνται τις εκφράσεις του προσώπου των άλλων και έπειτα, ως άμεσο αποτέλεσμα, αρχίζουν να νιώθουν όπως εκείνοι. Αυτό ονομάζεται “συναισθηματική προσαγωγή” ή “θεωρία της αντίδρασης μυών προσώπου” –μιας και η πορεία των σημάτων ξεκινά από τους μυς του προσώπου προς τον εγκέφαλο, σε αντίθεση με την πιο συνηθισμένη, απαγωγό πορεία από τον εγκέφαλο προς τους μυες. Τα ευεργετικά αποτελέσματα των εκφράσεων του προσώπου στην ψυχική διάθεση αποτελούν, φερ’ ειπείν, τον λόγο που οι εργαζόμενοι σε τηλεφωνικά κέντρα εκπαιδεύονται να χαμογελούν την ώρα της δουλειάς, παρότι το άτομο που βρίσκεται στην άλλη άκρη της γραμμής δεν μπορεί να δει το πρόσωπό τους. Αυτή η θεωρία εξηγεί επίσης γιατί βοηθά να χαμογελά κανείς όταν είναι στενοχωρημένος» [σελ. 64 παρ.3]
«Το αληθινό γέλιο, φυσικά, μπορεί να είναι μεταδοτικό. Το ίδιο και η αληθινή ευτυχία» [σελ. 76 παρ.3]
«Η ευτυχία δεν είναι απλώς ένα αποτέλεσμα ατομικής εμπειρίας ή επιλογής. Είναι και μια ιδιότητα των ανθρώπινων ομάδων. Μεταβολές στην ατομική ευτυχία είναι δυνατόν να διαδίδονται σαν κυματισμοί διαμέσου των κοινωνικών συνδέσεων και να αναπτύσσουν ευρείας κλίμακας μοτίβα στο δίκτυο, σχηματίζοντας ομάδες ευτυχισμένων και δυστυχισμένων ανθρώπων» [σελ. 84 παρ.3 αρχή]
«Ο Αμερικανός σατιρικός συγγραφέας Χένρι Λουίς Μένκεν παρατήρησε ότι πλούτος είναι “να κερδίζει κανείς τουλάχιστον εκατό δολάρια τον χρόνο περισσότερα από τον άνδρα της αδελφής της γυναίκας του”. Με αυτή τη ρήση, συνόψισε μια ιδέα η οποία είναι πολύ γνωστή στους περισσότερους ανθρώπους, αλλά παραδόξως άγνωστη στην επίσημη οικονομική επιστήμη: ότι, δηλαδή, οι άνθρωποι συχνά ενδιαφέρονται περισσότερο για τη σχετική θέση τους στον κόσμο παρά για την απόλυτη. Οι άνθρωποι είναι ζηλόφθονοι. Θέλουν αυτό που έχουν οι άλλοι, οι οποίοι θέλουν εκείνο που έχουν κάποιοι τρίτοι. Όπως υποστήριξε ο οικονομολόγος John Kenneth Galbraith το 1958, πολλές καταναλωτικές απαιτήσεις προκύπτουν όχι από έμφυτες ανάγκες αλλά από κοινωνικές πιέσεις. Οι άνθρωποι εκτιμούν την επιτυχία τους όχι τόσο με βάση το πόσα χρήματα κερδίζουν ή το πόσα αγαθά κατέχουν, αλλά κυρίως με βάση το πόσα κερδίζουν και το πόσα κατέχουν σε σύγκριση με τους γνωστούς τους» [σελ. 107-108]
«Σε ένα ευρηματικό πείραμα, οι συμμετέχοντες ερωτήθηκαν σε ποια από τις δύο καταστάσεις θα επιθυμούσαν να βρίσκονται: Α:Με άρτιστα το 10, η ελκυστικότητά σας είναι 6 και των υπλοίπων 4. Β:Με άριστα το 10, η ελκυστικότητά σας είναι 8 και των υπολοίπων 10. Συνολικά το 75% των ερωτηθέντων προτίμησε την πρώτη περίπτωση. Με άλλα λόγια, για τους περισσότερους ανθρώπους, η σχετική ελκυστικότητα είναι σημαντικότερη από την απόλυτη» [σελ. 108-109]
«Τη δεκαετία του 1950, ο Robert K. Merton, σπουδαίος κοινωνικός επιστήμονας, κωδικοποίησε τους βασικούς τρόπους με τους οποίους οι ομάδες αναφοράς επενεργούν σε εμάς: μπορούν να λειτουργούν συγκριτικά (πώς εμείς αξιολογούμε τον εαυτό μας ή πώς μας αξολογούν οι άλλοι), επηρεαστικά (πώς οι άλλοι υπαγορεύουν σε εμάς συμπεριφορές και στάσεις), ή και τα δύο. Αν έχουμε μη ελκυστικούς φίλους, αυτό ίσως να μας κάνει να νιώσουμε ανώτεροι (σύγκριση), αλλά ίσως επίσης να μας κάνει να φροντίζουμε λιγότερο τον εαυτό μας (επηρεασμός)» [σελ. 111 παρ.2]
«Με δυό λόγια, οι άνθρωποι δεν ζουν απλώς σε ομάδες, ζουν σε δίκτυα» [σελ. 288 παρ.2 αρχή]
«Το Διαδίκτυο καθιστά δυνατές νέες κοινωνικές μορφές, οι οποίες αποτελούν ριζικές τροποποιήσεις υπαρχόντων τύπων δικτυακών άλληλεπιδράσεων με τέσσερις τρόπους: 1.Γιγαντισμός: τεράστια αύξηση στην κλίμακα των δικτύων μας και στον αριθμό των ενδεχόμενων μελών. 2.Κοινοτικότητα: διεύρυνση της κλίμακας μέσω της οποίας μπορούμε να διανείμουμε πληροφορίες και να συνεισφέρουμε σε συλλογικές προσπάθειες. 3.Εξειδικευτικότητα: εντυπωσιακή αύξηση στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των δεσμών που μπορούμε να συνάψουμε. 4.Εικονικότητα: η ικανότητα να προσλαμβάνουμε εικονικές ταυτότητες» [σελ. 361 μέση]
«Τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να παρουσιάσουν ένα είδος νοημοσύνης που μεγεθύνει ή συμπληρώνει την ατομική νοημοσύνη, όπως μια αποικία μυρμηγκιών είναι “ευφυής”, ακόμη και αν τα μυρμήγκια δεν είναι, ή όπως τα σμήνη των πουλιών καθορίζουν προς τα πού θα πετάξουν συνδυάζοντας τις επιθυμίες κάθε πουλιού» [σελ. 380 παρ. τελ. αρχή]
«Η μελέτη των κοινωνικών δικτύων είναι στην πραγματικότητα μέρος ενός πολύ ευρύτερου προγράμματος συναρμολόγησης στη σύγχρονη επιστήμη. Κατά τους τελευταίους τέσσερις αιώνες, οι επιστήμονες, εμπνευσμένοι από τη φλόγα του αναγωγισμού και με μεγάλη επιτυχία, άρχισαν να εξετάζουν όλο και μικρότερα τμήματα της Φύσης για να κατανοήσουν το όλον. Έχουμε αποσυναρμολογήσει τη ζωή σε όργανα, σε κύτταρα, σε μόρια και, τέλος, σε γονίδια. Έχουμε αποσυναρμολογήσει την ύλη σε άτομα, σε πυρήνες, σε υποατομικά σωματίδια. Έχουμε εφεύρει από μικροσκόπια έως υπερεπιταχυντές σωματιδίων. Τώρα, όμως, οι επιστήμονες σε πολλούς τομείς προσπαθούν να επανασυναρμολογήσουν τα διαφορετικά τμήματα —πηγαίνοντας από τα μακρομόρια στα κύτταρα, από τους νευρώνες στον εγκέφαλο, από τα είδη στα οικοσυστήματα, από τα θρεπτικά συστατικά στα τρόφιμα, από τους ανθρώπους στα δίκτυα. Εξάλλου, όλο και πιο συχνά οι επιστήμονες αντιλαμβάνονται συμβάντα όπως οι σεισμοί, οι δασικές πυρκαγιές, οι εξαφανίσεις ειδών, οι κλιματικές μεταβολές, οι επαναστάσεις και τα χρηματιστηριακά κραχ ως εκρήξεις δραστηριότητας σε ένα μεγαλύτερο σύστημα —οι οποίες μπορούν να κατανοηθούν μόνο εφόσον μελετηθούν στο πλαίσιο πολλών παραδειγμάτων του ίδιου φαινομένου. Στρέφουν την προσοχή τους στο πώς και στο γιατί τα διαφορετικά μέρη συνταιριάζουν και υπακούουν στους κανόνες που διέπουν τη διασύνδεση και τη συνοχή» [σελ. 397 παρ.2]
«Η μεγάλη πρόκληση του 21ου αιώνα –η κατανόηση του πώς η ολότητα της ανθρωπότητας είναι μεγαλύτερη από το άθροισμα των μερών της- μόλις έχει αρχίσει। Σαν ένα παιδί που ξυπνά, ο ανθρώπινος υπεροργανισμός αρχίζει να αποκτά αυτεπίγνωση, και αυτό σίγουρα θα μας βοηθήσει να επιτύχουμε τους στόχους μας. Αλλά το μεγαλύτερο δώρο της αυτεπίγνωσης αυτής θα είναι η άκρατη χαρά της αυτογνωσίας και η συνειδητοποίηση του ότι, για να μάθουμε πραγματικά ποιοι είμαστε, θα πρέπει πρώτα να μάθουμε πώς και γιατί όλοι μας είμαστε συνδεδεμένοι» [σελ. 400]
1 σχόλιο:
Ευχαριστούμε. Πολύ ενδιαφέρον ...
Δημοσίευση σχολίου