«Η μεγάλη απάτη: Η επιστήμη στην υπηρεσία των εταιρειών»

Προσφάτως μάθαμε –διαβάσαμε ότι (εν ολίγοις):

«Η πανδημία της γρίππης των χοίρων ήταν «μια πανδημία που δεν υπήρξε ποτέ». Ο προταθείς, από τον Π.Ο.Υ. και τις κεντρικές ευρωπαϊκές υπηρεσίες υγείας, γενικευμένος εμβολιασμός ήταν ένα «ψευδοφάρμακο μεγάλης κλίμακας». Και οδήγησε σε τεράστια και άχρηστη σπατάλη κονδυλίων προς όφελος των φαρμακευτικών εταιρειών, οι οποίες παράγουν τα εμβόλια. Τάδε έφη το Συμβούλιο της Ευρώπης στα συμπεράσματα τής έρευνας για την ανύπαρκτη πανδημία, η οποία δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα. Στην ανάλογη έρευνα του British Medical Journal προστίθεται ότι ενεργό ρόλο στη υπόθεση είχαν γιατροί που μετείχαν στα κέντρα λήψεως αποφάσεων του Π.Ο.Υ. και της ΕΕ, και ταυτόχρονα διατηρούσαν ενεργό σχέση με μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες»

Και, επίσης, ότι:

«Από τις εταιρίες παραγωγής των εμβολίων αμείβονταν οι τρεις επιστήμονες που συνέταξαν τις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την αντιμετώπιση πανδημιών γρίπης, όπως αυτής της νέας γρίπης H1N1 (γρίπης των χοίρων), συνιστώντας την προμήθεια μεγάλων ποσοτήτων αντιγριπικών φαρμάκων και εμβολίων. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύεται υπό την αιγίδα του Συμβουλίου της Ευρώπης, οι επιστήμονες του Π.Ο.Υ. εργάζονταν για τις φαρμακευτικές εταιρείες Ρος και Γκλάξο Σμιθ Κλάιν, των σκευασμάτων Tamiflu και Relenza αντίστοιχα, αμειβόμενοι για το ερευνητικό και συμβουλευτικό τους έργο από τις εταιρείες παραγωγής των φαρμάκων αυτών. Υπολογίζεται ότι οι τεράστιες παραγγελίες των πανικόβλητων κυβερνήσεων απέφεραν στις φαρμακοβιομηχανίες το ποσό των 7 δισεκατομμυρίων δολλαρίων»

(βλ. http://misha.pblogs.gr/2010/06/keelpno-akoys-h-mhpws-otan-trwne-den-akoyne.html και http://misha.pblogs.gr/2010/06/7-dis-to-kerdos-twn-farmakemporwn-apo-thn-pandhmia.html)

Προφανέστατα δεν είναι η πρώτη φορά που επιστήμονες, γνωρίζοντας ότι ως “ειδικοί” η γνώμη τους “μετράει” και επηρεάζει το ευρύ κοινό, συμπεριφέρονται ανήθικα, προς ίδιον όφελος. Προσφάτως διάβασα το βιβλίο των Sheldon Rampton & John Stauber με τίτλο “Η μεγάλη απάτη. Η επιστήμη στην υπηρεσία των εταιρειών” που, κυκλοφορεί, σε μετάφραση Κασσιανής Μπουλούκου, από τις εκδόσεις Οξύ [http://www.biblionet.gr/main.asp?page=showbook&bookid=144844]. Ο τίτλος τους είναι χαρακτηριστικός και το περιεχόμενό τους ιδιαιτέρως κατατοπιστικό. Προτείνω, λοιπόν, να το αναζητήσετε και να το διαβάσετε. Για να σας “δελάσω” παραθέτω κάποια αποσπάσματα που σχετίζονται με την προαναφερθείσα είδηση

«Κατά την κοινή γνώμη, οι επιστήμονες είναι αμερόληπτοι, αντικειμενικοί κυνηγοί της αλήθειας. Το μοντέλο αυτό προϋποθέτει ότι επιστήμονας είναι αυτός ο οποίος, κατά την αναζήτηση της αλήθειας, ξεκινά από μια ανεξάρτητη ανακάλυψη, που, μετά, υπόκειται στην κριτική των συναδέλφων του, και κατόπιν του δημοσιοποιείται και μπαίνει στην υπηρεσία του κοινού καλού. Τα τελευταία χρόνια όμως, αυτή η ιδανική εικόνα αμφισβητήθηκε από πολλούς κριτικούς. Οι περισσότεροι ακαδημαϊκοί επιστημονικοί κριτικοί επικεντρώνονται στους διαρθρωτικούς και οικονομικούς παράγοντες που δημιουργούν ακούσιες προκαταλήψεις, ενώ η πλευρά των ακτιβιστών -περιβαλλοντιστές, αλλά και υποστηρικτές των βιομηχανιών που διαδηλώνουν εναντίον των «άχρηστων επιστημονικών ανακαλύψεων»- επικεντρώνονται στην εσκεμμένη χειραγώγηση που ασκούν οι «εταιρικές πόρνες» ή οι «περιβαλλοντολογικοί τρομοκάπηλοι». Σίγουρα υπάρχει ακούσια προκατάληψη, όπως υπάρχει και εσκεμμένη πλάνη. Παρόλ' αυτά, καμία από αυτές τις αιτιολογήσεις δεν θεωρείται επαρκής. Για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε τη χειραγώγηση που ασκείται σήμερα στο όνομα της επιστήμης, είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε τις ιδιαίτερες συνήθειες και πρακτικές μιας συγκεκριμένης κατηγορίες ειδικών, που ειδικεύονται στη διαχείριση της αντίληψης αυτής καθαυτής - και μιλάμε κυρίως για τους ειδικούς της βιομηχανίας των δημοσίων σχέσεων» [σελ. 11 παρ.2]

«Οι μεγάλες εταιρείες σύναψαν «συνεργασίες» με αρκετούς μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, στους οποίους καταβάλλουν αντίτιμο για τα δικαιώματα χρήσης του ονόματος και του λογοτύπου του οργανισμού σε διαφημίσεις. Ένα παράδειγμα είναι η Bristol – Myers Squibb, η οποία κατέβαλλε 600.000 δολάρια στην Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία» [σελ. 29 παρ. τελ.]

«Πολλοί ειδικοί έχουν ισχυρούς δεσμούς με ισχυρές ομάδες πίεσης όπως η κυβέρνηση, η βιομηχανία, ή διάφοροι επαγγελματικοί οργανισμοί. Αυτές οι ομάδες πίεσης τους παρέχουν εργασία, πρόσβαση σε ισχυρές θέσεις, κατάρτιση, τη δυνατότητα να δημοσιεύουν τις εργασίες τους στα επαγγελματικά και ακαδημαϊκά περιοδικά, και πολλά άλλα οφέλη. Ο συνεταιρισμός με αυτές τις οργανώσεις χρησιμεύει επίσης ως «διαπιστευτήριο» και ενισχύει την αξιοπιστία των ειδικών στα μάτια του Τύπου και του κοινού. Οι ειδικοί που συνεργάζονται με τα ιδρύματα συχνά έχουν τη δύναμη να καταστέλλουν τις απόψεις των επικριτών τους με τρόπο ήρεμο, κινούμενο στο παρασκήνιο, παρεμποδίζοντας τη δημοσίευση των εργασιών τους σε σημαντικά περιοδικά ή, απλώς, εμποδίζοντας τις απόψεις τους να γίνουν γνωστές στο ευρύ κοινό» [σελ. 287]

«Η επιστήμη έχει πρόσωπο, σπίτι και μία τιμή. Είναι σημαντικό να ρωτήσουμε ποιος φτιάχνει επιστήμη, σε πιο πλαίσιο και με ποιο κόστος. Η κατανόηση αυτών των πραγμάτων μπορεί να μας δώσει τη δύναμη να αναγνωρίζουμε πότε τα ίδια επιστημονικά όπλα είναι κοφτερά και πότε άχρηστα» [Robert Proctor, Cancer Wars] [σελ. 288 αρχή]

«Το 1998 ήρθαν στο φως κάποια έγγραφα σχετικά με μια εκστρατεία που υποστηρίχθηκε από τη βιομηχανία στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και αφορούσε τη δημοσίευση ευνοϊκών επιστολών και άρθρων σε σημαντικά ιατρικά περιοδικά. Οι καπνεμπορικές εταιρείες είχαν πληρώσει κρυφά 156.000 δολάρια σε δεκατρείς επιστήμονες για να συντάξουν μερικές επιστολές προς τα πιο σημαντικά ιατρικά περιοδικά […] Ένα παρόμοιο παράδειγμα ήρθε στο φως το 1999 και αφορούσε στο σκεύασμα που είναι γνωστό ως “fen-phen” (ένα συνδυασμό φενφλουραμίνης, δεξφενφλουραμίνης, και φαινοτερμίνης), που αναπτύχθηκε από τη Wyeth – Ayerst Laboratories. Η Wyeth – Ayerst είχε αναθέσει σε δέκα συγγραφείς-φαντάσματα να γράφουν δέκα άρθρα υπέρ της προαγωγής του “fen-phen” ως θεραπεία κατά της παχυσαρκίας. Δύο από τα δέκα άρθρα δημοσιεύθηκαν σε κάποια ιατρικά περιοδικά προτού έρθουν στο φως μελέτες που συνδέουν το “fen-phen” με βλάβες στην καρδιακή βαλβίδα και μια συχνά μοιραία ασθένεια των πνευμόνων, που ανάγκασε την εταιρεία ν' αποσύρει το σκεύασμα από την αγορά τον Σεπτέμβριο του 1997 […] Η ιατρική συντάκτης Jenny Speicher συμφωνεί ότι η περίπτωση της Wyeth – Ayerst δεν αποτελεί παρέκκλιση. «Παλαιότερα εργαζόμουν στην Medical Tribune, μια ιατρική έκδοση για παθολόγους», είπε. «Συνεχώς μας τηλεφωνούσαν διάφορες εταιρείες φαρμακευτικών ειδών και δημόσιων σχέσεων ρωτώντας ποιες είναι οι οδηγίες σύνταξης ενός άρθρου, επειδή επιθυμούσαν να ζητήσουν από τους γιατρούς που συνεργάζονταν μαζί τους να γράψουν διάφορα άρθρα, ή ν' αναθέσουν σ' έναν ελεύθερο επαγγελματία-συγγραφέα να γράψει ένα άρθρο εξ ονόματος ενός γιατρού… Μου προσφέρθηκαν και εμένα παρόμοιες εργασίες [….] Οι φαρμακευτικές μισθώνουν εταιρείες δημοσίων σχέσεων για να προωθήσουν τα φάρμακα», συμφωνεί ο συγγραφέας Norman Bauman. «Αυτό περιλαμβάνει την πρόσληψη ελεύθερων επαγγελματιών συγγραφέων για να γράψουν άρθρα για τις εφημερίδες και τα περιοδικά, εκ μέρους γιατρών που επίσης μισθώνονται. Αυτό έχει συζητηθεί εκτενώς στα ιατρικά περιοδικά και επίσης στη Wall Street Journal και εγώ προσωπικά γνωρίζω ανθρώπους που γράφουν τέτοια άρθρα. Η αμοιβή είναι καλή, περίπου 3.000 δολάρια για ένα άρθρο έξι έως δέκα σελίδων». «Ακόμα και το New England Journal of Medicine, που συχνά περιγράφεται ως το εγκυρότερο ιατρικό περιοδικό παγκοσμίως, έχει ανακατευτεί σε έριδες σχετικά με κρυμμένα οικονομικά συμφέροντα που διαμορφώνουν το περιεχόμενο και τα συμπεράσματα του» [294 τέλος & 295-296 & 297-298 & 298 παρ.2-3]

«Το 1996, ο Sheldon Krimsky του Πανεπιστημίου Tufts έκανε μια έρευνα για τη σχέση των συγγραφέων άρθρων και επιστολών με τη βιομηχανία, η οποία αποκάλυψε 789 τέτοιες επιστημονικές εργασίες που συντάχθηκαν από 1.105 ερευνητές και δημοσιεύτηκαν σε δεκατέσσερα περιοδικά υγείας και βιοϊατρικής. Στο 34% των εγγράφων, τουλάχιστον ένας από τους κύριους συντάκτες είχε κάποιο ευπροσδιόριστο οικονομικό συμφέρον από την έρευνα, και ο Krimsky παρατήρησε ότι η εκτίμηση του ποσοστού του 34% είναι πιθανώς χαμηλότερη από το αληθινό επίπεδο της πραγματικής σύγκρουσης συμφερόντων, δεδομένου ότι ήταν ανίκανος να ελέγξει εάν οι ερευνητές ήταν κύριοι μετοχών ή αν είχαν λάβει τις αμοιβές για συμβουλευτικές υπηρεσίες από τις επιχειρήσεις που συμμετέχουν στις εμπορικές εφαρμογές της ερευνάς τους. Κανένα από αυτά τα οικονομικά συμφέροντα δεν αποκαλύφθηκε στα περιοδικά, ώστε να μπορέσουν οι αναγνώστες να ενημερωθούν18. Το 1999, μια μεγαλύτερη μελέτη του Krimsky εξέτασε 62.000 άρθρα που δημοσιεύθηκαν σε 210 διαφορετικά επιστημονικά περιοδικά και διαπίστωσε ότι μόνο το 1,5% των άρθρων περιλάμβανε πληροφορίες σχετικά με τους οικονομικούς δεσμούς των συντακτών. Αν και όλα τα περιοδικά είχαν μια επίσημη απαίτηση για ενημέρωση τους σε περίπτωση αντικρουόμενων συμφερόντων, 142 από αυτά δεν είχαν δημοσιεύσει κάποια κοινοποίηση κατά τη διάρκεια του 1997, δηλαδή το χρόνο που έγινε η μελέτη. Τα επιστημονικά συμπόσια που στηρίζονται από τις εταιρείες παρέχουν άλλο ένα μέσο για τη χειραγώγηση των ιατρικών περιοδικών. Το 1992, το New England Journal of Medicine δημοσίευσε μια έρευνα για 625 συμπόσια και διαπίστωσε ότι το 42% από αυτά υποστηρίχτηκαν από έναν και μόνο φαρμακευτικό χορηγό. Επιπλέον, υπήρξε ένας συσχετισμός μεταξύ της εγγυοδοσίας της εταιρείας και των πρακτικών που εμπορευματοποιούν ή αλλοιώνουν την επιστημονική διαδικασία αναθεώρησης, συμπεριλαμβανομένων των συμποσίων, με παραπλανητικούς τίτλους με σκοπό να προάγουν ένα συγκεκριμένο προϊόν» [σελ. 301 όλη]

«Το 1999, ο Drummond Rennie του JAMA παραπονέθηκε πως η επιρροή των ιδιωτικών κεφαλαίων στην ιατρική έρευνα έχει δημιουργήσει ένα αγώνα δρόμου προς τον ηθικό ξεπεσμό. Οι γνωστές ιστορίες καταπίεσης των ερευνών μπορεί να είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. «Η συμπεριφορά των πανεπιστημίων και των επιστημόνων είναι λυπηρή και τρομακτική», είπε ο Rennie. «Έλκονται από τη χρηματοδότηση της βιομηχανίας και τρομάζουν πως, εάν δεν συμφωνήσουν με τις εντολές τους, τα χρήματα θα δοθούν σε άλλα ιδρύματα» [σελ. 320 παρ.2]

«Το κοινό βομβαρδίζεται καθημερινά από πληροφορίες που αφορούν την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα μιας πληθώρας ειδών που ποικίλλουν, από ζώνες ασφαλείας έως παιδικά παιχνίδια. Η κατανάλωση σκορδόψωμου φέρνει πιο κοντά τις οικογένειες, δηλώνει μια έρευνα που χρηματοδοτήθηκε από την αρτοποιία Pepperidge Farms, που κατασκευάζει κατεψυγμένο σκορδόψωμο. Η κατανάλωση νιφάδων βρώμης μειώνει τη χοληστερίνη, σύμφωνα με μια έρευνα της Quaker Oats. Η κατανάλωση σοκολάτας μπορεί να προλάβει την τερηδόνα, λέει το Κέντρο Οδοντιατρικών Μελετών του Πρίστον, μετά από μια έρευνα που χρηματοδότησε η M&M/Mars. Ένα ποτήρι κόκκινο κρασί την ημέρα μειώνει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων, λένε οι γιατροί που εργάζονται για την ποτοποιία. Πολλές απ' αυτές τις πληροφορίες δημιουργούν σύγχυση και είναι αντικρουόμενες. Κάποιες φορές, οι διαφωνίες μπορεί να είναι αληθινές, αλλά συχνά αντανακλούν τα διαπλεκόμενα συμφέροντα των διάφορων εταιρειών και βιομηχανιών. Η χρήση αντηλιακού στην παραλία είναι απαραίτητη για την αποφυγή του καρκίνου του δέρματος, λένε οι γιατροί που συνεργάζονται με τους Συνέταιρους για την Ηλιοπροστασία, έναν οργανισμό που χρηματοδοτείται από τη Schlering – Plough, τη φαρμακευτική εταιρεία που κατασκευάζει το αντηλιακό Coppertone. Από την άλλη, οι μελέτες που έχουν χρηματοδοτηθεί από το Δίκτυο Έξυπνου Μαυρίσματος (ISTN), μια εμπορική ομάδα που εκπροσωπεί τα κέντρα σολάριουμ, υποστηρίζει πως «οι τακτικές συνεδρίες μπορούν να προλάβουν 30.000 θανάτους από καρκίνο του δέρματος κάθε χρόνο μόνο στις Η.Π.Α.» Σύμφωνα με το ISTN, «η νόμιμη έρευνα» αποδεικνύει πως οι «μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες» και οι «ομάδες πίεσης της δερματολογίας» έχουν προκαλέσει αδικαιολόγητη «παράνοια» σχετικά με το μαύρισμα. Όταν καλύπτουν αυτά τα δέματα, οι δημοσιογράφοι οφείλουν να κάνουν κάτι περισσότερο από μια απλή αναφορά στην πηγή. Το κοινό πρέπει να γνωρίζει το πλαίσιο μέσα στο οποίο διεξάγεται η έρευνα, για να μπορέσει να «ζυγίσει» τις πληροφορίες που λαμβάνει. Ο επιστήμονας λαμβάνει χρηματοδότηση από τη βιομηχανία; Υπάρχουν διαπλεκόμενα συμφέροντα; Η πρότερη επαγγελματική σταδιοδρομία του ειδικού μπορεί να υποδηλώσει «προκατάληψη»; Οι απόψεις των ειδικών συμφωνούν ή διαφωνούν με τις απόψεις της πλειονότητας των υπόλοιπων ειδικών; Αυτά τα ερωτήματα πρέπει να λάβουν απάντηση, αλλά το πρόβλημα είναι πως δεν τίθενται συχνά» [σελ. 325 παρ.2 – 326]

«Ο επιστημονικός Τύπος πρέπει να έχει υψηλότερα πρότυπα εγκυρότητας απ' ό,τι ο κοινός Τύπος. Όταν δεν ανταποκρίνεται σε αυτά τα πρότυπα, τότε το κακό πολλαπλασιάζεται, επειδή οι δημοσιογράφοι που κάνουν ελεύθερη δημοσιογραφία συχνά επαναλαμβάνουν πληροφορίες που εμφανίζονται στα επιστημονικά περιοδικά, κάνοντας ακόμη μικρότερο έλεγχο στα στοιχεία απ' ό,τι θα έκαναν εάν οι πληροφορίες προέρχονταν από άλλες πηγές» [σελ. 454 παρ.2]