Το “Brainwash – Πλύση εγκεφάλου και μυστικές υπηρεσίες” του Ντομινίκ Στρίτφιλντ, που σε μετάφραση του Ανδρέα Σοκοδήμου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός, είναι ένα ογκώδες βιβλίο για ένα αρκετά ενδιαφέρον, κατά τη γνώμη μου, θέμα। Διάβασα και έμαθα πολύ ενδιαφέροντα πράγματα επί του θέματος. Παραθέτω μεν κάποια αποσπάσματα, αλλά για να σχηματίσετε πιο ολοκληρωμένη άποψη προφανώς θα πρέπει να το προμηθευτείτε και να το διαβάσετε ολόκληρο!
«Ο Γουότσον θεώρησε ότι βρισκόταν σε καλό δρόμο για να διατυπώσει τη θεωρία της ανθρώπινης προσωπικότητας. Γι’ αυτόν, το κατάλληλο είδος «επέμβασης» ήταν δυνατόν να προγραμματίσει τη συμπεριφορά των παιδιών από τη γέννησή τους και μετά. «Δώστε μου ένα μωρό», έλεγε γεμάτος υπερηφάνεια, «και θα το κάνω να μάθει να σκαρφαλώνει και να χρησιμοποιεί τα χέρια του για να κατασκευάσει κτίρια από πέτρες ή ξύλα... Θα το μεταμορφώσω σε κλέφτη, πιστολέρο ή ναρκομανή... Θα το κάνω κωφάλαλο, αλλά και σαν την Έλεν Κέλερ... Ο άνθρωπος πλάθεται, δε γεννιέται» [σελ. 27 παρ.2]
«Τη «διεστραμμένη επιστήμη» του ελέγχου του μυαλού, που είναι νόθο παιδί της ψυχιατρικής και της στρατιωτικής έρευνας, ήταν ανατριχιαστικό ακόμα και να τη σκέφτεσαι. Το 1953 μια διάσκεψη της Επιτροπής Ψυχολογικής Στρατηγικής της CIA προειδοποίησε ότι η χορήγηση φαρμάκων από τους Σοβιετικούς ήταν τόσο πιθανή που οι Αμερικανοί πολιτικοί έπρεπε να παρακολουθούνται στενά μήπως διαπιστωθούν «σημάδια αλλαγής της προσωπικότητας τους» [σελ. 39 παρ.2 μέση]
«'Όταν στερήσεις από τον εγκέφαλο πληροφορίες, δε λειτουργεί φυσιολογικά... ο εγκέφαλος έχει τις ιδιαιτερότητες του. Δεν μπορεί να λειτουργήσει κανονικά παρά μόνον όταν λαμβάνει ορισμένη ποσότητα πληροφοριών με βάση τις οποίες μπορεί να λειτουργήσει, ενώ δεν μπορεί να πραγματοποιήσει ούτε μία ομάδα δραστηριοτήτων αδιάκοπα και επ' αόριστο». «Δε χωρεί αμφιβολία», κατέληξε ο Χινκλ, «ότι η απομόνωση, η κόπωση και η στέρηση του ύπνου προκαλούν διαταραχές στην εγκεφαλική λειτουργία... πιθανόν να είναι σωστό να πούμε ότι αν κάτι απ' όλα αυτά θα συνεχιστεί για πολύ χρόνο, θα αποδιοργανώσει την εγκεφαλική λειτουργία οποιουδήποτε ατόμου» [σελ. 157 παρ.2 β’ μισό]
«Ο Βέρνον διατύπωσε την άποψη ότι μπορεί να ήταν δυνατή και η στροφή ενός χριστιανού προς τον ισλαμισμό, με βοήθεια της απομόνωσης των αισθήσεων και την εκπομπή των κατάλληλων μαγνητοφωνημένων μηνυμάτων. Ταυτόχρονα, λόγω της διαδικασίας της στέρησης, θα γινόταν πιο ευάλωτος στην προπαγάνδα. «Θα μπορούσαμε να συμπεράνουμε», έγραψε ο Βέρνον, «ότι οι επιπτώσεις της "απομόνωσης των αισθήσεων" είναι όμοιες μ' εκείνες της πλύσης εγκεφάλου. Αυτό σημαίνει ότι ο περιορισμός κάνει το άτομο πιο ευάλωτο στην προπαγάνδα και οδηγεί σε μεγαλύτερη στροφή στάσης... Παρόλο που οι ΗΠΑ ποτέ δε χρησιμοποίησαν μια τέτοια τεχνική και πιθανότατα δε θα εφαρμόσουν ποτέ, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα μπορούσαμε να καταστρώσουμε μια πολύ αποτελεσματική τεχνική πλύσης εγκεφάλου» [σελ. 158 παρ.2]
«Τον Απρίλιο κάποιοι αξιωματούχοι του Αγγλικού Ανακριτικού Κέντρου, πιθανότατα από το Μάρσφιλντ, διοργάνωσαν ένα ειδικό σεμινάριο για στελέχη της Διωκτικής Ομάδας, για να τους διδάξουν τις ανακριτικές μεθόδους που σχεδίαζαν να χρησιμοποιήσουν όταν θα άρχιζαν οι συλλήψεις υπόπτων. Στο σεμινάριο τα στελέχη της Διωκτικής Ομάδας πήραν μαθήματα χρήσης αυτού που ο Στρατός ονόμαζε «Πέντε Τεχνικές» (χρήση κουκούλας, ορθοστασία μπροστά σε τοίχο, λευκός θόρυβος, στέρηση ύπνου, διατροφή μόνο με νερό και ψωμί) […] Σε συνδυασμό με το φόβο, τη στέρηση ύπνου, τη βαναυσότητα, τον «λευκό θόρυβο» και τη μειωμένη λήψη τροφής και νερού, το γεγονός ότι κανένας από τους κρατούμενους δεν ήξερε πόσο θα κρατούσε αυτό το μαρτύριο, έκανε αυτό που ζούσαν μοναδική και ανατριχιαστική εμπειρία» [σελ. 169 παρ. προτελ. μέση & 170 παρ.1 τέλος]
«Ο όρος «πλύση εγκεφάλου» είναι ένας πρακτικός όρος επειδή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να περιγράψει ένα άτομο που εκτελεί ενέργειες που δεν είναι του χαρακτήρα του. Αν τα παιδιά σου γίνουν οπαδοί των Μούνις ή μουσουλμάνοι, τοποθετούν βόμβες ή σκοτώνουν πολίτες (ή αυτοκτονούν), πρέπει να έχουν υποστεί πλύση εγκεφάλου. Στο κάτω κάτω, οι φυσιολογικοί άνθρωποι δεν κάνουν τέτοια πράγματα, σωστά; Παρόλο που κανένας δε γνωρίζει πραγματικά τι σημαίνει «πλύση εγκεφάλου», πώς λειτουργεί ή ποιος τη χρησιμοποιεί, ο όρος εφαρμόζεται παντού. Έχει νόημα. Εκτός αυτού, έχουμε διαβάσει πολλά και στις εφημερίδες. 'Όταν κάποια άτομα ζώνονται εκρηκτικά και ανατινάζουν λεωφορεία και τρένα, δυο μόνο πιθανές εξηγήσεις υπάρχουν: Αν είναι αλλοδαποί, τότε είναι ΚΑΚΟΙ. Αν δεν είναι, έχουν υποστεί ΠΛΥΣΗ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ. Γιατί ο Τζον Γουόκερ Λιντ πήγε με το μέρος των Ταλιμπάν; Γιατί ο Ρίτσαρντ Ριντ έκρυψε μια βόμβα στα παπούτσια του; Γιατί ο Τζον Μοχάμεντ κι ο Λι Μάλβο σκότωσαν δέκα άτομα και τραυμάτισαν άλλα τρία έχοντας πάρει θέση στο πορτμπαγκάζ του αυτοκινήτου τους; Γιατί να θέλει κάποιος να ρίξει ένα αεροπλάνο στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου; Φυσικά, επειδή έχει υποστεί πλύση εγκεφάλου. Η λύση είναι απλή και κομψή. Η πλύση εγκεφάλου εξαλείφει την ανάγκη για περίπλοκες εξηγήσεις, που συνεπάγονται έρευνα, ανάλυση ή σκέψη. Κάνει τις περίπλοκες καταστάσεις απλές. Και έτσι, μας κάνει να νιώθουμε καλύτερα. Ενώ η πλύση εγκεφάλου μπορεί να είναι μια εύκολη εξήγηση, υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους η χρησιμοποίηση του όρου δε μας συμφέρει, Ο πρώτος είναι ότι μας αποπροσανατολίζει από τα πραγματικά αίτια της καταστροφικής ή αχαρακτήριστης συμπεριφοράς και μας αφήνει ανήμπορους να τα εξαλείψουμε και μας αφήνει ευάλωτους σε περαιτέρω παρόμοια συμπεριφορά. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η πλύση εγκεφάλου αυτή καθαυτή, ενώ μας διαβεβαιώνει ότι είμαστε φυσιολογικοί και οι άλλοι δεν είναι, μπορεί να έχει ανατριχιαστικές συνέπειες. Σε διάφορες χρονικές στιγμές στην ιστορία του φαινομένου, η φοβία για την πλύση εγκεφάλου έχει πάρει σχεδόν επιδημικές διαστάσεις. Κάνει τους εχθρούς μας να φαίνονται πολύ πιο πανούργοι και κακοί από όσο πραγματικά είναι. Αν είναι αρκετά έξυπνοι και κακοί για να το κάνουν αυτό, για ποιο πράγμα δεν είναι αρκετά έξυπνοι και κακοί; Έτσι κι εμείς, όπως ο Chicken Licken, τρέχουμε εδώ κι εκεί πανικόβλητοι για να προειδοποιήσουμε τους φίλους μας: «Από στιγμή σε στιγμή θα πέσει ο ουρανός! Θα πέσει ο ουρανός!» Η παράνοια της πλύσης εγκεφάλου είναι φρικτά μεταδοτική. Υπάρχει κι ένας τελευταίος λόγος για τον οποίο η χρήση του όρου είναι επικίνδυνη: η ετικέτα «πλύση εγκεφάλου» τείνει να μας οδηγεί σε κάθε λογής τόπους που πραγματικά δε θέλουμε να επισκεφθούμε. Κατά τραγικό τρόπο, αυτό είναι σ' ένα βαθμό αποτέλεσμα της έκδοσης του βιβλίου του Τζον Μαρκς Η έρευνα για τον υποψήφιο της Μαντζουρίας. Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1980, ο ερευνητικός θρίαμβος του Μαρκς τροφοδοτούσε τις αρτηρίες ενός πλούσιου δικτύου θεωριών συνωμοσίας. Ο δολοφόνος του JFK, ο δολοφόνος του Ρόμπερτ Κένεντι, η «Οικογένεια» του Τσαρλς Μάνσον, τα θύματα αυτοκτονίας του Τζόουνσταουν και η Πάτι Χιρστ είχαν όλοι υποστεί «πλύση εγκεφάλου». Για τα άτομα που βάζουν τα πράγματα στις πραγματικές τους διαστάσεις, η πλύση εγκεφάλου έδινε μια εκπληκτική μέθοδο να ενταχθεί και η CIA σε μια θεωρία συνωμοσίας. Το μόνο που χρειαζόταν για να κατασκευαστεί μια εύλογη ιστορία ήταν η παρακάτω όμορφα παραμορφωμένη λογική: (1) Η CIA ασχολούνταν με την πλύση εγκεφάλου. (2) Θρησκευτικές ομάδες, δολοφόνοι και τρομοκράτες είτε χρησιμοποιούν τεχνικές πλύσης εγκεφάλου είτε έχουν υποστεί οι ίδιοι πλύση εγκεφάλου. Και συνεπώς: (3) Η CIA βρίσκεται πίσω από τις θρησκευτικές οργανώσεις, τις δολοφονίες και την τρομοκρατία. Ανοίξτε τον υπολογιστή σας, πληκτρολογήστε σε μια μηχανή αναζήτησης τις λέξεις «έλεγχος μυαλού» και δείτε ποιες θεωρίες συνωμοσίας θα προκύψουν ως απάντηση. Αυτές πολλαπλασιάζονται καθημερινά (σύμφωνα με το Google το Φεβρουάριο του 2006 υπήρχαν 112.000.000 διευθύνσεις στο Διαδίκτυο), και καθεμιά είναι δυσνόητη όπως κι όλες οι προηγούμενες και καθεμιά παραθέτει σαν στοιχείο για την εγκυρότητα της το βιβλίο του Μαρκς. Θέλετε να ενημερωθείτε για τις απαγωγές από εξωγήινους; Θέλετε να μάθετε για τον έλεγχο του μυαλού από τους ναζί; Θέλετε να γνωρίζετε κάτι για την πλύση εγκεφάλου στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία; Μήπως θέλετε να ξέρετε πώς ελέγχει το μυαλό σας το Scooby Doo; Την αλήθεια θα τη βρείτε εκεί. Τόση είναι η μαγεία της θεωρίας γύρω από την πλύση εγκεφάλου, που μια πρόσφατη έρευνα στη Βρετανία αποκάλυψε ότι «ο έλεγχος του μυαλού» είναι η πιο προσφιλής συνωμοτική θεωρία σε παγκόσμια κλίμακα, πιο μπροστά ακόμα κι από τη δολοφονία του Κένεντι, το θάνατο της Μέριλιν Μονρόε και τις δήθεν επισκέψεις στη Σελήνη. Αν δεν υπάρχουν αποδείξεις, αν οι μαρτυρίες από πρώτο χέρι δε συμφωνούν ή αν δεν μπορεί κανείς να θυμηθεί τίποτα, αυτό συμβαίνει επειδή οι πρωταγωνιστές υπέστησαν πλύση εγκεφάλου. Στο χώρο του ελέγχου του πνεύματος, όσο λιγότερα αποδεικτικά στοιχεία υπάρχουν τόσο πιο σατανική είναι η συνωμοσία (στο κάτω κάτω το θύμα της πραγματικής επέμβασης στο μυαλό δε γνωρίζει ότι είναι θύμα). Η πραγματική ιστορία που παρουσίασε ο Μαρκς στο βιβλίο του έγινε αιτία να δημιουργηθεί ένα δίκτυο απεγνωσμένης παράνοιας» [σελ. 441 – 444]
«Το γεγονός ότι ο όρος «πλύση εγκεφάλου» καθιερώθηκε την εποχή του Ψυχρού Πολέμου και έχει μυθιστορηματική βάση, δε σημαίνει ότι δεν έχει και κάποια δόση αληθείας. Όπως έχουν δείξει ερευνητές, σαν τον Ρόμπερτ Τζέι Λίφτον, τον Έντγκαρ Σέιν και τη Μάργκαρετ Σίνγκερ, υπάρχουν τεχνικές που μπορούν να «επέμβουν» στον εγκέφαλο και να πιέσουν κάποιον να αλλάξει τις πεποιθήσεις του. Πολλές απ' αυτές τις τεχνικές χρησιμοποιήθηκαν στην Κορέα και συνεχίζουν να εφαρμόζονται, σε κάποιο βαθμό, από θρησκευτικές οργανώσεις σήμερα. Για παράδειγμα, το να απομακρύνεις κάποιον από τον κοινωνικό του περίγυρο είναι μια καλή μέθοδος για να μειώσεις την πρόσβαση σε ενδεχομένως επιζήμια κριτική. Στερώντας του τον ύπνο και το φαγητό μπορείς να κάμψεις την αντίσταση του. Επίσης, βοηθάει η πρόκληση του φόβου, η δουλοπρέπεια, η επιβολή μιας «κλειστής» ή ιδιωτικής γλώσσας, η διδασκαλία τεχνικών για την καταπολέμηση της αμφιβολίας και την απασχόληση του μυαλού του, όπως άλλωστε βοηθάει και το να παίζεις με τα συναισθήματα ενοχής που νιώθει. Στο τέλος, όμως, ακόμα κι όταν εφαρμοστούν όλες αυτές οι μέθοδοι μαζί, δεν υπάρχει σίγουρα αποτελεσματική μέθοδος για να αναστρέψεις τις πεποιθήσεις του. Ομολογουμένως, θα ήταν χρήσιμο να γνωρίζουμε τέτοιες τεχνικές και να έχουμε το νου μας, αλλά οι ίδιες συμβουλές θα μπορούσαν να προσφερθούν σχετικά με τη διαφήμιση, την τηλεόραση, τις πολιτικές σχέσεις και οτιδήποτε διαβάζουμε, ακόμα και αυτό το βιβλίο. Δεν υπάρχει καμία μαγική επιστημονική μέθοδος πλύσης εγκεφάλου. «Οι άνθρωποι είναι λογικοί», λέει ο Ρίτσαρντ Οφς, ο οποίος συνεχίζει να καταθέτει σε δικαστήρια σχετικά με τη θρησκευτική κατήχηση και τις τεχνικές ελέγχου του μυαλού. «Έχουν την ικανότητα να κάνουν επιλογές. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι δεν μπορείς να τους χειριστείς και να τους εκμεταλλευτείς στο έπακρο... Πλύση εγκεφάλου, όπως την αντιλαμβάνεται ο πολύς κόσμος, δε νομίζω ότι υπάρχει. Δεν υπάρχει καμία μόνιμη αλλαγή. Οι δυνατότητες του ατόμου δεν αλλάζουν... Τα άτομα δε χάνουν τη βούληση τους. Παίρνουν κακές αποφάσεις, επειδή βρίσκονται σε καταστάσεις που είναι φτιαγμένες για να τους κάνουν να παίρνουν αυτές τις αποφάσεις». Η πλύση εγκεφάλου, με τη μορφή μιας ιστορίας που σε χαλαρώνει καθώς τη διαβάζεις ξαπλωμένος πριν κοιμηθείς, πρέπει να έχασε την αίγλη της πριν από χρόνια. Αυτό δε συνέβη γιατί ο μύθος γύρω από την πλύση εγκεφάλου ήταν πολύ ισχυρός. Όποτε φοβόμασταν ή δεν ήμασταν σίγουροι για κάτι, την επικαλούμασταν πάλι για να εξηγήσουμε τα πράγματα που μας προκαλούσαν αμηχανία. Στη δεκαετία του 1950 και του 1960 ήταν οι Ρώσοι. Στη δεκαετία του 1970 ήταν οι νέες θρησκευτικές κινήσεις και τα διαφημιστικά γραφεία. Στη δεκαετία του 1980 ήταν η μουσική heavy metal. Όπως ο Μπάτμαν, η πλύση εγκεφάλου ήρθε για να μας σώσει. «Δε φταίτε εσείς», μας είπε. «Εσείς δε θα μπορούσατε να κάνετε τίποτα. Δεν είστε εσείς υπεύθυνοι. Εσείς είστε απλώς το θύμα». Φυσικά, αυτό ήταν ακριβώς που θέλαμε να ακούσουμε και το οποίο επικαλούμασταν τόσο συχνά. «Ήταν μια πολιτισμική εκδήλωση της εποχής», λέει ο Ρόμπερτ Τζέι Λίφτον. «Και φυσικά αυτό δεν έχει τελειώσει. Με κανέναν τρόπο». Σήμερα, για μία ακόμα φορά, η πλύση εγκεφάλου ξεσκονίζεται και της περνάμε ένα καινούργιο χέρι μπογιά. Αυτή τη φορά η απειλή είναι ένας μεθυστικός συνδυασμός τρομοκρατίας και θρησκείας. Γιατί να θέλει κάποιος να ανατινάξει με βόμβα το Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου; Πώς μπόρεσαν να μας το κάνουν αυτό; Πρέπει να υπάρχει κάποιος λόγος. Φυσικά και υπάρχει. Υπάρχουν πολλοί λόγοι. Κανένας όμως από αυτούς δεν είναι η «πλύση εγκεφάλου». Μη μου πείτε ότι δεν περιμένατε να το πω αυτό; Αφού είμαι συνεργάτης της CIA! To ίδιο και ο εκδότης μου. Όλοι για τη CIA εργαζόμαστε» [σελ. 450 ως 452]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου